|
Josefa
|
A súa vida
Naceu no lugar de Cebral, parroquia de San Xoán de Froufe, O Irixo, en 1936 e faleceu nese mesmo lugar en 2023. Foi unha muller labrega nada nunha pequena aldea, que se viu obrigada, coma tantos outros veciños, a emigrar ao País Vasco, para poder ofrecerlle unha vida mellor aos seus fillos. Aprendeu a tocar nas ruadas de Cebral, que se celebraron ata ben entrados os anos 70, unha data bastante tardía en comparación coa maioría de Galicia. O fin das ruadas foi provocado neste lugar pola escaseza de xente que puidese ir a elas, xa que emigrou toda a veciñanza. Nesas ruadas tocaban de dúas en dúas a pandeireta para que as demais persoas bailasen.
O seu xeito de tocar e cantar
Josefa tocaba os ritmos propios da súa zona: xota, muiñeira, rumba e pasodobre. O tocar da muiñeira é característico do concello do Irixo, así como doutros da provincia ourensá, mesturando un toque de muiñeira normal cun cuatrillo. Por outra banda, o tocar da xota de Josefa é algo peculiar, pois é o que a día de hoxe coñecemos como "xota dobre" ou "xota de nove", mais ela deixa un pequeno silencio antes dos últimos golpes e contrae os seguintes para volver entrar no ritmo. Ademais, as cantigas adoita cantalas acompañadas de un ailalá rematado nun sutil -i final.
O seu repertorio de cantigas estaba conformado por centos delas, herdadas de xeración en xeración ou aprendidas entre iguais na súa xuventude. A diferenza doutras veciñas que contaban que si creaban algunha cantiga, Josefa tiña claro como eran as dalgún tempo con puntos e comas.
O seu repertorio de cantigas estaba conformado por centos delas, herdadas de xeración en xeración ou aprendidas entre iguais na súa xuventude. A diferenza doutras veciñas que contaban que si creaban algunha cantiga, Josefa tiña claro como eran as dalgún tempo con puntos e comas.
Rexistros audiovisuais
□ Rumba
|
Ficha técnica das gravacións 1 e 2
Ficha técnica da gravación 3
|
Quen a nomea?
Miguel Barbazán Lesta
Por que?
De tantas veces que estivemos con ela e de tanto que nos ensinou, Josefa é como se fose a nosa avoa. Foi unha muller que sempre nos atendeu, cantou e ensinou de mil amores, abriunos as portas da súa casa como a un máis da familia e gardámoslle moito cariño, tanto a ela como á súa filla Ana.